Vijaydurg Fort : महाराष्ट्रातील विजयदुर्ग किल्ल्याबद्दल तुम्हाला किती माहिती आहे

महाराष्ट्र हे भारतातील असेच एक राज्य आहे, जे केवळ सांस्कृतिक पैलूंसाठीच नाही तर अनेक प्रसिद्ध ऐतिहासिक ठिकाणांसाठीही प्रसिद्ध आहे. याशिवाय अनेक प्राचीन आणि ऐतिहासिक किल्ल्यांसाठीही महाराष्ट्र ओळखला जातो. पण महाराष्ट्रातील सर्वात प्रसिद्ध किल्ला म्हणजे विजयदुर्ग किल्ला. Vijaydurg Fort

हे पण वाचा

Pachmarhi Hill Station : पचमढी हिल स्टेशनचा प्रवास आणि इतर माहिती

विजयदुर्ग किंवा घेरिया हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक किल्ला आहे.

सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात असलेला एक जलदुर्ग आहे. हा किल्ला मुंबईच्या दक्षिणेस सुमारे २२५ किलोमीटरवर व गोव्याच्या उत्तरेस १५० किलोमीटरवर आहे. सुमारे १७ एकर जागेत हा किल्ला पसरला आहे. या किल्ल्यास तीन तटबंदी आहेत. त्यास चिलखती तटबंदी असे म्हणतात. याच्या तीन बाजू पाण्याने घेरलेल्या आहेत. या किल्ल्यात दोन भुयारी मार्ग आहेत. एक किल्ल्याच्या पूर्वेकडे तर दुसरा पश्चिमेकडे.

हा किल्ला ११ व्या शतकाच्या अखेरीस शिलाहार घराण्यातील राजा भोजने बांधला. पुढे तो बहामनी व नंतर आदिलशाहीच्या ताब्यात होता. टॅव्हेरनिअर याने इ.स. १६५० मध्ये या किल्ल्याला भेट दिली होती. तेव्हा त्याने त्याचे वर्णन ‘विजापूरकरांचा अभेद्य किल्ला’ असे करून ठेवले आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६६४ च्या ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये विजयदुर्ग किल्ला जिंकला.[१] कान्होजी आंग्रे आणि त्यांचे पुत्र संभाजी आंग्रे व तुळोजी आंग्रे यांच्या ताब्यात हा किल्ला इ.स. १७५६पर्यंत होता. Vijaydurg Fort

विजयदुर्गाचे रहस्य The Secret of Vijaydurga

एकदा इंग्रजांनी विजयदुर्ग जिंकण्यासाठी तीन युद्धनौका आणि सैन्य घेऊन स्वारी केली. जलदुर्ग जिंकायचा म्हणजे त्यावर आधी तोफांचा भडिमार करून मग किल्ल्यावर चढाई करायची. त्याअनुषंगाने सगळ्या युद्धनौका किल्ल्याजवळ न्यायाचा त्यांचा मनसुबा होता पण, एकेक करून तीनही युद्धनौका बुडाल्या. याच कारण विजयदुर्गाच्या सभोवताली असणारी जाडजूड भिंत ही भिंत शिवरायांनी बांधून घेतली किल्ल्याचं शत्रूंकडून संरक्षण करण्यासाठी. ही भिंत इतकी खोल आहे की ती ओहोटीतही पाण्याच्या वर दिसत नाही.

स्वराज्याच्या आरमाराची जहाजं गलबतं-मचवे वगैरे ह्या भिंती वरून सहज ये-जा करत. कारण त्यांचे तळ, उथळ आणि सपाट होते. याविरुद्ध इंग्रजांच्या जहाजाचे तळ निमुळते आणि खोल असत. म्हणूनच पाश्चात्यांची जहाजं गडाजवळ येऊन या भिंतीला धडकून पाण्यात बुडून जातं. Vijaydurg Fort

हा किल्ला त्याच्या सुंदर स्थापत्यकलेसाठी भारतभर ओळखला जातो. तर आज आम्ही तुम्हाला महाराष्ट्रातील विजयदुर्ग किल्ल्याशी संबंधित काही रंजक गोष्टी सांगणार आहोत. त्याचा इतिहास जाणून घेतल्यावर या किल्ल्याला भेट देऊन तुम्हाला नक्कीच खूप आनंद मिळेल.

विजयदुर्ग का इतिहास History of Vijaydurg

महाराष्ट्रातील हा किल्ला 1193 ते 1205 च्या दरम्यान बांधला गेला. तो राजा भोजने बांधला होता, ज्याला विजय किल्ला असेही म्हणतात. याशिवाय हा किल्ला तिन्ही बाजूंनी समुद्राने वेढलेला आहे. म्हणूनच याला ‘पूर्वेचे जिब्राल्टर’ असेही म्हणतात. इतिहासकारांच्या मते, प्राचीन काळी हा किल्ला सिंधुदुर्ग जिल्ह्यासाठी सीमा म्हणून काम करत होता, ज्यामुळे शत्रूला येण्यापासून रोखले जात असे. कारण हा किल्ला समुद्रकिना-यावर बांधलेला आहे, त्यामुळे सिंधुदुर्ग जिल्हा शत्रूंच्या नजरेपासून लपला होता.

मात्र, १६५३ मध्ये मराठा साम्राज्याचा राजा शिवाजी याने हा किल्ला आदिलशहाकडून जिंकून घेतल्याचे सांगितले जाते. त्यानंतर 17 व्या शतकात शिवाजी महाराजांनी किल्ल्याच्या भिंती आणि बुरुज मजबूत केले.

बनावट कसा योजना कधी करायचीआहे ?

महाराष्ट्रातील हा किल्ला भारतातील सर्वात मजबूत आणि सुंदर किल्ल्यांपैकी एक आहे. कारण ते महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीजवळ आहे. हा किल्ला सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात 40 किलोमीटरच्या त्रिज्येत पसरलेला आहे. या किल्ल्याच्या आत सुमारे 27 बुरुज आहेत आणि तो 17 एकर जमिनीवर पसरलेला आहे. तुमच्या माहितीसाठी आम्ही तुम्हाला सांगतो की हा किल्ला खूप जुना आहे आणि त्याची रचना देखील खूप प्राचीन आहे.

पण या किल्ल्याची रचना अतिशय सुंदर आणि आकर्षक आहे. कारण किल्ल्याच्या भिंती (काळा खडक) अनेक सुंदर रचना आणि शिलालेखांनी सजलेल्या आहेत. या किल्ल्यावर खूप काही पाहण्याची आणि समजून घेण्याची संधी मिळेल. किल्ल्याच्या आत आणि आजूबाजूला तुम्हाला अनेक गुहा, एक तलाव आणि एक प्राचीन बोगदा देखील सापडेल. जर तुम्हाला इतिहास जाणून घेण्यात रस असेल, तर हा किल्ला पाहणे तुमच्यासाठी सर्वोत्तम ठरेल. तथापि, या किल्ल्याची वास्तू आणि सौंदर्य पाहण्यासाठी तुम्हाला पूर्ण 3 तास लागतील.

विशेष म्हणजे काय ? What is special ?

विजयदुर्ग किल्ला हा एक प्राचीन आणि ऐतिहासिक किल्ला आहे. हे त्याच्या सुंदर वास्तुकलेसाठी सर्वत्र प्रसिद्ध आहे. हा महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा आणि जुना किल्ला आहे.

या किल्ल्याला भेट देण्याबरोबरच तुम्ही महाराष्ट्रातील संस्कृती आणि प्रसिद्ध खाद्यपदार्थांचाही आस्वाद घेऊ शकता. हे शहर जगभरातील हस्तकलेसाठीही ओळखले जाते. तथापि, महाराष्ट्रातील सध्याच्या सर्व किल्ल्यांपैकी विजयदुर्ग किल्ला सर्वात प्रसिद्ध आहे.

योजना कधी करायची When to plan ?

या किल्ल्याला भेट देण्याचा उत्तम काळ म्हणजे ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान पण या किल्ल्याला भेट देण्याची खरी मजा हिवाळ्यातच येते. महाराष्ट्रातील विजयदुर्ग किल्ला शहराशी रेल्वे, रस्ते आणि हवाई मार्गाने जोडलेला आहे. तुम्ही येथे एसटी बसने जाऊ शकता कारण तुम्ही मुंबई आणि गोवा मार्गे येथे सहज पोहोचू शकता. आशा आहे की तुम्हाला महाराष्ट्रातील विजयदुर्ग किल्ल्याची माहिती आवडली असेल. त्यामुळे जर तुम्हाला लेख आवडला असेल तर नक्की शेअर करा आणि लाईक करा.