पचमढी हे मध्य भारतातील मध्य प्रदेश राज्यातील होशंगाबाद जिल्ह्यात स्थित एक सुंदर हिल स्टेशन आहे. श्री पाच पांडव गुंफा पंचमढी, जटाशंकर, सातपुडा राष्ट्रीय अभयारण्य ही येथील मुख्य आकर्षणे आहेत. ब्रिटिश राजवटीनंतर हे छावणीचे (पचमढी छावणी) ठिकाण आहे. हे धुपगढ (१,३५२ मीटर), मध्य प्रदेशातील सर्वोच्च बिंदू आणि पचमढी बायोस्फीअर रिझर्व्हचा एक भाग असलेल्या सातपुडा पर्वतरांगाचे घर आहे. या लेखात तुम्ही पचमढी हिल स्टेशनला भेट देऊ शकता, इतिहास, पचमढीमध्ये भेट देण्यासारखी ठिकाणे,पचमढीला भेट देण्यासाठी तुम्हाला अचूक वेळ आणि इतर माहिती मिळेल. Pachmarhi Hill Station
Purandar Fort History : महाराष्ट्रातील पुरंदर किल्ल्याचा इतिहास इतका खास का आहे ?
सातपुडा रांगेत १०६७ फूट उंचीवर वसलेले आहे. पचमढी हिल स्टेशनमध्ये भेट देण्यासारखी अनेक ठिकाणे आहेत जसे की ऐतिहासिक वास्तू, धबधबे, नैसर्गिक क्षेत्रे, लेणी, जंगले आणि इतर अनेक मनोरंजक ठिकाणे. जिथे निसर्गप्रेमी पंचमढीचे सौंदर्य अनुभवू शकतात. पचमढी हिल स्टेशनवर बांधलेली घरे वसाहती स्थापत्य शैलीत बांधलेली आहेत.
पचमढी हे नाव पंच (“पाच”) आणि मार्ही (“लेणी”) या हिंदी शब्दांपासून बनले आहे असे मानले जाते. एका पौराणिक कथेनुसार या लेण्या महाभारत काळातील पाच पांडव बांधवांनी त्यांच्या तेरा वर्षांच्या वनवासात बांधल्या होत्या. या गुहा डोंगराच्या माथ्यावर वसलेल्या आहेत. हे एक उत्कृष्ट दृश्य प्रदान करते आणि पचमढ़ी मधील एक आवश्‍यक ठिकाण आहे.
3. पचमढीचा इतिहास History Of Pachmarhi
ब्रिटीशांच्या आगमनाच्या वेळी, पचमढ़ी प्रदेश गोंड राजा भभूतसिंगच्या अधिपत्याखाली होता, जरी त्या वेळी ते विरळ लोकवस्तीचे गाव किंवा शहर होते. ब्रिटीश आर्मी कॅप्टन जेम्स फोर्सिथ, ज्यांना नंतर कोतवाल बनवण्यात आले, सुभेदार मेजर नथू रामजी पोवार यांच्यासह त्यांनी 1857 मध्ये झाशीच्या भेटीदरम्यान पचमढी पर्वतांचा शोध लावला. भारतातील मध्य प्रांतांनी ब्रिटिश सैनिकांसाठी हिल स्टेशन्स आणि सेनेटोरियम (Sanatorium) बांधल्यामुळे पचमढीची प्रेक्षणीय स्थळे वेगाने विकसित झाली.
4. पचमढीमध्ये भेट देण्यासारखी ठिकाणे Tourist Attraction Points In Pachmarhi Hill Station
पचमढी प्रेक्षणीय स्थळ
पचमढीतील मधमाशांचा धबधबा
जटा शंकर लेणी
पांडव गुहा पचमढी
धूपगड
हंडी खोह पचमढी
महादेव हिल्स पचमढी
डचेस फॉल्स पचमढी
सातपुडा राष्ट्रीय उद्यान पचमढी
प्रियदर्शनी पॉइंट पचमढी
चौरागढ मंदिर पचमढी
5. पचमढी प्रेक्षणीय स्थळांची माहिती Places To Visit In Pachmarhi Hill Station
पचमढ़ी मधील आकर्षक ठिकाणांबद्दल जाणून घेऊया –
6. पचमढीमध्ये मधमाशी फॉल पहा Pachmarhi Me Dekhne Ke Liye Bee Fall
हा एक नैसर्गिक झरा आहे जिथे पाणी पिण्यायोग्य आहे. सभोवतालच्या शांत आणि हिरव्यागार पर्वतांचे सौंदर्य नजरेसमोर येते. तुमच्या पचमढी टूरमध्ये तुम्ही या धबधब्यांवर दिवस घालवू शकता. हे नैसर्गिक झरे आहेत जे खाली दरीत भेटतात. हा धबधबा एक आंघोळीचा तलाव देखील आहे ज्यामुळे तो एक आकर्षक पिकनिक स्पॉट बनतो जिथे तुम्ही तुमच्या कुटुंबियांसह आणि मित्रांसह आनंद घेऊ शकता. पचमढीमध्ये अनेक प्रेक्षणीय स्थळे आहेत ज्यात अनेक सुंदर ठिकाणे आणि ऐतिहासिक महत्त्व असलेली वारसा स्थळे आहेत.
7. पचमढीतील जटा शंकर लेणी दर्शनासाठी Pachmarhi Darshaniy Sthal Jata Shankar Caves
या प्राचीन लेण्या आहेत ज्यांची पूजा केली जाते आणि त्यांना ऐतिहासिक महत्त्व आहे. भस्मासुर राक्षसापासून स्वतःला वाचवण्यासाठी भगवान शिवाने या गुहांमध्ये आश्रय घेतल्याचे सांगितले जाते. या गुहांच्या आत एक शिवलिंग आहे जे नैसर्गिकरित्या तयार झाले आहे आणि या गुहेचा आकार सर्प देवता शेषनागच्या आकारात आहे ज्याचे वर्णन हिंदू पौराणिक कथांमध्ये आकाशीय हजार डोके असलेला साप आहे. असे म्हटले जाते की गुहेची दगडी रचना भगवान शंकराच्या केसांसारखी दिसते. ही लेणी पचमढीमधील पाहण्याजोगी प्रसिद्ध ठिकाणांपैकी एक आहे आणि या लेण्यांना भेट देऊन भक्त भगवान शिवाची पूजा करू शकतात. Pachmarhi Hill Station
8. पचमढी पांडव गुहेत भेट देण्यासारखी ठिकाणे Pandava Caves In Pachmarhi Hill Station
पौराणिक कथेनुसार पांडवांना वनवासात टाकल्यावर त्यांनी या गुहांमध्ये आश्रय घेतल्याचे सांगितले जाते. पहिल्या शतकात बौद्ध भिक्खूंनीही या गुहांमध्ये आश्रय घेतला होता. तेव्हापासून या लेण्यांना हिंदू आणि बौद्ध धर्मीयांसाठी धार्मिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे. पचमढी येथील प्रेक्षणीय स्थळी असलेल्या पांडव गुहेला अवश्य भेट द्यावी.
9. पचमढी हिल स्टेशन धुपगड Pachmarhi Hill Station Dhoopgarh
पचमढी हिल स्टेशन ‘सातपुड्याची राणी’ म्हणून ओळखले जाते. पचमढी हिल स्टेशनच्या प्रवासात तुम्ही धुपगड सूर्योदय आणि सूर्यास्त पाहण्यासाठी जावे, हे एक सुंदर पर्वत शिखर आहे. पचमढ़ी ट्रेकिंग, हायकिंग आणि प्रेक्षणीय स्थळे पाहण्यासाठी हे एक लोकप्रिय ठिकाण आहे. निसर्ग आणि साहसप्रेमी या ठिकाणी सुंदर छायाचित्रे काढू शकतात आणि त्यासोबत ट्रेकिंगही करू शकतात. येथे ट्रेक करण्यासाठी सुंदर दऱ्या आणि सुंदर लँडस्केप (Landscapes) आहेत.
10. हंडी खोह, पचमढीमधील एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ Handi Khoh Pachmarhi Hill Station
हे पचमढी हिल स्टेशनमध्ये स्थित सर्वात सुंदर व्हॅलींपैकी एक आहे. हे जमिनीपासून 300 फूट उंचीवर वसलेले आहे. हंडी खोह घनदाट जंगलांनी व्यापलेले आहे आणि त्याला एक समृद्ध पौराणिक इतिहास आहे. असे म्हटले जाते की एका विषारी सापाने या भूमीला झाकले होते, ज्याचा नंतर भगवान शिवाने नाश केला होता. त्यात एक तलाव होता जो साप संपल्यानंतर कोरडा पडला होता. येथे शांततापूर्ण वातावरण आहे आणि तुम्ही येथे आल्यावर तुम्हाला जुने आकर्षण अनुभवता येईल.
11. पचमढीतील महादेव टेकड्यांचा फेरफटका Pachmarhi Darshan Asthan Mahadeo Hills
महादेव डोंगरात शिवाचे प्राचीन मंदिर बांधले आहे. येथे भगवान शिव आणि शालिग्रामची मूर्ती आहे जी हिंदूंनी प्राचीन आणि पवित्र मानली आहे. या डोंगराळ भागात एक गुहा देखील आहे ज्यामध्ये चित्रे आहेत आणि त्याशिवाय एक तलाव आहे ज्यामध्ये पवित्र पाणी वाहते आणि तेथे भक्त स्नान करू शकतात.
12. डचेस फॉल्स पचमढी प्रेक्षणीय स्थळ Pachmarhi Darshan Me Duchess Fall
हे पचमढी हिल स्टेशनमध्ये स्थित एक जलप्रपात आहे जे भव्य महानतेचे प्रतिबिंबित करते. हा धबधब्याच्या रूपात काहीशे मीटरच्या परिसरात पडतो. त्यामध्ये पडणारे पाणी वेगवेगळ्या धबधब्यात बदलते आणि येथे तुम्हाला एक सुंदर दृश्य पहायला मिळते. तुमची पचमढी हिल स्टेशनची सहल आणखी रोमांचक करण्यासाठी तुम्ही या धबधब्यांना भेट देऊ शकता आणि फोटो घेऊ शकता. Pachmarhi Hill Station
13. पचमढी पर्यटनातील सातपुडा राष्ट्रीय उद्यान Satpura National Park Pachmarhi Hill Station
हे राष्ट्रीय उद्यान एक व्याघ्र प्रकल्प ( Tiger Reserve) आहे आणि येथे तुम्हाला विविध वनस्पती आणि प्राणी पाहण्याची संधी मिळेल. हे सातपुडा पर्वतरांगांमध्ये वसलेले वन्यजीव अभयारण्य आहे. हे उद्यान 202 चौरस मैलांपेक्षा जास्त क्षेत्रफळात पसरले आहे. हे अनेक लुप्तप्राय प्रजातींचे निवासस्थान आहे, आणि गवताळ प्रदेश, औषधी वनस्पती आणि पाणवठे याशिवाय पोर्क्युपाइन्स, रानडुक्कर, मगरी, लंगूर, पांढरा बायसन, भारतीय राक्षस गिलहरी यांसारखे विविध प्रकारचे प्राणी आहेत. नोव्हेंबर आणि डिसेंबर महिन्यात तुम्ही या राष्ट्रीय उद्यानाला भेट दिल्यास तुम्ही स्थलांतरित पक्षी देखील पाहू शकता. सातपुडा नॅशनल पार्क हे पचमढी पर्यटन स्थळांपैकी एक उत्तम ठिकाण आहे.
सातपुडा राष्ट्रीय उद्यानाचे प्रवेश शुल्क खालीलप्रमाणे आहे-
भारतीय पर्यटक – 250 रु
विदेशी पर्यटक – 500 रु
जीप सफारीसाठी 2750 रुपये, 3050 रुपये आणि 6700 रुपये अशी 3 वेगवेगळी पॅकेजेस आहेत.
14 .प्रियदर्शनी पचमढी भारतातील प्रेक्षणीय स्थळांपैकी एक Priyadarshini Point Pachmarhi Ke Darshniya Sthal
पचमढी मधील प्रियदर्शनी पॉईंट हे ठिकाण आहे जे तुम्हाला संपूर्ण पचमढी हिल स्टेशनचे चित्तथरारक पक्षी डोळ्याचे दृश्य देते जेथे तुम्ही येथून अनेक सुंदर ठिकाणे आणि परिसर पाहू शकता. हे ठिकाण 18 व्या शतकात शोधले गेले आणि तेव्हापासून ते पचमढी हिल स्टेशनचे सुंदर दृश्य पाहण्यासाठी एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ बनले आहे. हे एक शांत लँडस्केप (Serene Landscape) आहे आणि चित्रे क्लिक करण्यासाठी शटरबगसाठी (Shutterbugs) एक योग्य ठिकाण आहे. तुम्ही तुमच्या मित्र आणि कुटुंबासह पचमढी हिल स्टेशनला भेट देऊ शकता.
15. पचमढी आकर्षणे चौरागढ मंदिर Pachmarhi Ke Darshniya Sthal Chauragarh Temple
हे पचमढी हिल स्टेशनमधील प्राचीन आणि सर्वात प्रतिष्ठित मंदिरांपैकी एक आहे. या मंदिरात जाण्यासाठी 1300 पायऱ्या चढाव्या लागतात. मंदिराच्या आत तुम्हाला हजारो त्रिशूळ सापडतील जी या मंदिराच्या भिंतीवर अडकलेली आहेत. दरवर्षी हजारो भाविक या मंदिरात प्रार्थना करण्यासाठी येतात. हे मंदिर दऱ्या आणि जंगलांनी वेढलेले आहे. पहाटे या मंदिराला भेट दिल्यावर तुम्ही सूर्योदयाचे चित्तथरारक दृश्य पाहू शकता. पचमढी टूर गाईडमध्ये तुम्ही आणखी अनेक ठिकाणांना भेट देऊ शकता.
16 . पचमढी हिल स्टेशनला भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ Pachmarhi Kab Jana Chahiye
पचमढीची खास गोष्ट म्हणजे येथील हवामान वर्षभर चांगले असते. तथापि, पचमढी हिल स्टेशनला भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम वेळ ऑक्टोबर ते जून दरम्यान आहे. उन्हाळ्यात येथील हवामान आल्हाददायक असते आणि पावसाळ्यात या हिल स्टेशनमध्ये हलका पाऊस पडतो.
17. पचमढी हिल स्टेशनला कसे जायचे How To Reach Pachmarhi Hill Station
तुम्हाला पचमढीला जायचे असेल तर पचमढी हिल स्टेशनला जाण्याचा पर्याय आहे –
18 .विमानाने पचमढीला कसे जायचे How To Reach Pachmarhi By Air
पचमढी हिल स्टेशनला जाण्यासाठी भोपाळ आणि जबलपूर विमानतळ हा पचमढीला जाण्यासाठी सर्वात जवळचा पर्याय आहे. या शहरांमध्ये पर्यटक दिल्ली आणि इंदूरहून थेट विमानाने जाऊ शकतात. याशिवाय रायपूर, हैदराबाद आणि अहमदाबादसह इतर शहरांतून भोपाळ किंवा जबलपूरला जाणारी विमानंही पकडता येतील.
19. रस्त्याने पचमढीला कसे जायचे रस्त्याने पचमढीला कसे जायचे How To Reach Pachmarhi By Road
भोपाळ, जबलपूर, नागपूर, इंदोर आणि कान्हा नॅशनल पार्क आणि पेंच नॅशनल पार्क ते पचमढी पर्यंत भरपूर बस सेवा उपलब्ध आहेत. कॅन्टोन्मेंट शहर असल्याने येथील रस्त्यांची अवस्था बऱ्यापैकी आहे. प्रवाशांनी हे लक्षात घ्यावे की ते रेल्वे किंवा विमानाने प्रवास करत असले तरी पचमढीचा प्रवास फक्त रस्त्यानेच होतो. Pachmarhi Hill Station
20. पचमढीला रेल्वेने कसे जायचे How To Reach Pachmarhi By Rail
पचमढी हिल स्टेशनला भेट देण्यासाठी पर्यटकांना पचमढीच्या सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन असलेल्या पिपरिया रेल्वे स्टेशनला जावे लागते. अनेक गाड्या पिपरियाला कोलकाता, जबलपूर, आग्रा, ग्वाल्हेर, दिल्ली, अहमदाबाद, वाराणसी, नागपूर इत्यादी महत्त्वाच्या शहरांशी जोडतात. जर तुम्हाला पिपरियापर्यंत थेट ट्रेन मिळत नसेल तर तुम्ही इटारसी रेल्वे स्टेशनपर्यंत ट्रेन घेऊ शकता.
ही गुहा 30 मीटर लांब असून येथे नेहमीच पाणी वाहत असते. भस्मासुरापासून वाचण्यासाठी भगवान शिव येथे लपले होते असे म्हणतात. भगवान शिवाने भस्मासुरला वरदान दिले होते की तो ज्याच्या डोक्यावर हात ठेवेल त्याची राख होईल. गुहेच्या आत शिवलिंग बनवले आहे.
लोकप्रिय मान्यतेनुसार, पचमढी हे नाव पचमढी किंवा पांडवांच्या पाच लेण्यांवरून आले आहे, ज्यांनी आपला बहुतेक वनवास या प्रदेशात घालवला असे मानले जाते. ब्रिटीश राजवटीत पचमढी ही मध्य प्रांतांची राजधानी होती.
हा सातपुडा बायोस्फीअर रिझर्व्हचा एक भाग आहे. हे सातपुडा व्याघ्र प्रकल्प, सातपुडा राष्ट्रीय उद्यान, भगवान शिव, महाभारतातील पांडवांसाठी देखील प्रसिद्ध आहे.
पचमढीला भेट देण्यासाठी केव्हाही उत्तम वेळ आहे, परंतु पचमढीला भेट देण्यासाठी उन्हाळा हे सर्वोत्तम हवामान आहे. उन्हाळ्यात पचमढीचे हवामान मध्यम असते आणि तापमान 22 ते 35 अंश सेल्सिअस दरम्यान असते. रात्रींपेक्षा दिवस जास्त उष्ण असतात, पण पचमढी हे हिल स्टेशन असल्यामुळे इथला उन्हाळा आल्हाददायक असतो.
