Kashi Vishwanath Temple History : काशी विश्वनाथ मंदिर हजारो वर्ष जुने, विध्वंस आणि बांधकामाची कहाणी खूप रंजक

Kashi Vishwanath Temple History : वाराणसीतील ज्ञानवापी मशीद प्रकरणाने पेट घेतला आहे. ज्ञानवापी मशिदीतील सर्वेक्षण आणि व्हिडीओग्राफीच्या वादाने अनेक वर्षे जुन्या पाडावाच्या गाथेला पुन्हा जन्म दिला आहे. या प्रकरणामुळे त्या सर्व संकल्पनांच्या आधारे विश्वनाथ मंदिर पाडून येथे ज्ञानवापी मशीद बांधल्याचे दावे केले जात आहेत. पौराणिक समजुतींवर विश्वास ठेवायचा झाल्यास काशी विश्वनाथ मंदिराचा इतिहास युगानुयुगे आहे. विश्वनाथ मंदिर हे भगवान शिवाच्या बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.

हे पण वाचा

Kedarnath Temple Information In Marathi : जाणून घ्या, काय आहे केदारनाथचा इतिहास,केदारनाथ धामची 10 रहस्ये 400 वर्षांपासून बर्फात गाडली आहेत

Kashi Vishwanath Temple History in marathi : भगवान शिवाचे हे मंदिर उत्तर प्रदेशातील वाराणसी शहरात गंगा नदीच्या काठावर आहे. काशी विश्वनाथ मंदिराला विश्वेश्वर या नावानेही ओळखले जाते. विश्वेश्वर या शब्दाचा अर्थ ‘विश्वाचा अधिपती’ असा आहे. हे मंदिर वाराणसीमध्ये गेल्या अनेक हजार वर्षांपासून आहे. मुघल शासकांनी अनेकदा पाडलेले काशी विश्वनाथ मंदिर हिंदू धर्मातील पवित्र मंदिरांपैकी एक मानले जाते. काशी विश्वनाथ मंदिराच्या विध्वंस आणि बांधकामाशी संबंधित इतिहासाबद्दल जाणून घेऊया.

काशी विश्वनाथ मंदिराचे बांधकाम

विश्वनाथ मंदिराचा इतिहास हजारो वर्षांचा असल्याचे मानले जाते. हे मंदिर गंगा नदीच्या पश्चिम तीरावर आहे. 11 व्या शतकात हे मंदिर राजा हरिश्चंद्राने पुन्हा बांधले होते असे सांगितले जाते. 1194 मध्ये मुहम्मद घोरीने तो पाडला. परंतु मंदिराची पुनर्बांधणी करण्यात आली परंतु 1447 मध्ये जौनपूरच्या सुलतान महमूद शाहने ते पुन्हा एकदा पाडले. इतिहासाच्या पानापानांत डोकावून पाहिल्यास असे लक्षात येते की, काशी मंदिराचे बांधकाम आणि पाडण्याच्या घटना ११व्या शतकापासून ते १५व्या शतकापर्यंत चालू होत्या.

औरंगजेबाने मंदिर पाडले

Pik Vima Yojana : पीक विम्याची रक्कम शेतकऱ्याच्या खात्यात थेट जमा होण्यास सुरुवात.

1585 मध्ये राजा तोडरमलच्या मदतीने पंडित नारायण भट्ट यांनी विश्वनाथ मंदिर पुन्हा एकदा बांधले, परंतु 1632 मध्ये पुन्हा एकदा शाहजहानने मंदिर नष्ट करण्यासाठी आपले सैन्य पाठवले, परंतु सैन्य आपल्या उद्दिष्टात यशस्वी होऊ शकले नाही. यानंतर औरंगजेबाने १८ एप्रिल १६६९ रोजी हे मंदिर पाडले.

विद्यमान मंदिर 1780 मध्ये पुन्हा बांधण्यात आले

त्यानंतर सुमारे १२५ वर्षे तेथे मंदिर नव्हते. सध्याचे बाबा विश्वनाथ मंदिर महाराणी अहिल्याबाई होळकर यांनी १७८० मध्ये बांधले होते. नंतर महाराजा रणजित सिंह यांनी 1853 मध्ये 1000 किलो सोने दान केले. आदि शंकराचार्य, संत एकनाथ, रामकृष्ण परमहंस, स्वामी विवेकानंद, महर्षी दयानंद, गोस्वामी तुलसीदास हेही या मंदिराला भेट देण्यासाठी आले होते. Kashi Vishwanath Temple History

मंदिराजवळील वादग्रस्त ज्ञानवापी मशीद

मंदिराबरोबरच ज्ञानवापी मशीद आहे. मंदिराच्या मूळ जागेवर ही मशीद बांधण्यात आल्याचे सांगितले जाते. ज्ञानवापी मशीद मुघल शासक औरंगजेबाने मंदिर पाडून बांधली होती. यामागेही एक मनोरंजक कथा आहे, ज्याचा उल्लेख प्रसिद्ध इतिहासकार डॉ. विश्वंभर नाथ पांडे यांच्या “भारतीय संस्कृती, मुघल हेरिटेज: औरंगजेब्स ऑर्डर्स” या पुस्तकात आहे.

कथा काय आहे ?

पट्टाभी सीतारामय्या यांच्या ‘फेदर्स अँड स्टोन्स’ या पुस्तकाचा हवाला देत डॉ. विश्वंभर नाथ पांडे यांनी त्यांच्या पुस्तकाच्या पृष्ठ 119 आणि 120 मध्ये विश्वनाथ मंदिर पाडण्याचा औरंगजेबाचा आदेश आणि त्याचे कारण याबद्दल उल्लेख केला आहे. यानुसार एकदा औरंगजेब बनारसजवळच्या प्रदेशातून जात होता. सर्व हिंदू दरबारी गंगेत स्नान करून विश्वनाथाचे दर्शन घेण्यासाठी आपल्या कुटुंबासह काशीला आले. विश्वनाथला पाहून लोक बाहेर आले तेव्हा त्यांना कळले की कच्छच्या राजाची एक राणी गायब आहे. त्यांची झडती घेतली असता, घाबरलेली राणी मंदिराच्या खाली तळघरात विवस्त्र अवस्थेत दिसली. पांड्याच्या या काळ्या कृत्याबद्दल औरंगजेबाला जेव्हा कळाले तेव्हा तो खूप संतापला आणि म्हणाला की जिथे मंदिराच्या गर्भगृहात अशी दरोडा आणि बलात्कार होतात, ते देवाचे घर नक्कीच असू शकत नाही.

त्यांनी तात्काळ मंदिर पाडण्याचे आदेश जारी केले. औरंगजेबाच्या आदेशाचे ताबडतोब पालन करण्यात आले, परंतु कच्छच्या राणीने हे ऐकून त्याला निरोप पाठवला की यात मंदिराचा काय दोष, गुन्हेगार तिथले पांडे आहेत. मंदिराची पुनर्बांधणी व्हावी, अशी इच्छा राणीने व्यक्त केली. परंतु त्याच्या धार्मिक श्रद्धेमुळे औरंगजेबाला पुन्हा नवीन मंदिर बांधणे अशक्य होते, म्हणून त्याने मंदिराच्या जागी मशीद उभारून राणीची इच्छा पूर्ण केली. याला दुजोरा देताना इतर अनेक इतिहासकारांनी असे म्हटले आहे की औरंगजेबाचा हा हुकूम हिंदूविरोधी किंवा हिंदूंबद्दलच्या कोणत्याही द्वेषामुळे नव्हता, तर कच्छच्या राणीशी गैरवर्तन करणाऱ्या पांड्यांवरचा राग होता. Kashi Vishwanath Temple History

ज्ञानवापी हे नाव कसे पडले ?

काही मान्यतेनुसार, अकबराने 1585 मध्ये विश्वनाथ मंदिर आणि ज्ञानवापी मशीद नवीन धर्म दिन-ए-इलाही अंतर्गत बांधली. मशीद आणि विश्वनाथ मंदिरादरम्यान ज्ञानवापी नावाची १० फूट खोल विहीर आहे. या विहिरीच्या नावावरून मशिदीचे नाव पडले.
स्कंद पुराणानुसार भगवान शिवाने स्वतः ही विहीर लिंगाभिषेकासाठी त्रिशूलाने बनवली होती.येथेच शिवजींनी आपली पत्नी पार्वतीला ज्ञान दिले, म्हणून या स्थानाला ज्ञानवापी किंवा ज्ञानाची विहीर असे नाव पडले. पौराणिक कथांमध्ये, सामान्य लोकांच्या समजुतींमध्ये, ही विहीर थेट पौराणिक काळाशी जोडलेली आहे.

विश्वनाथ मंदिराचा आकार

विश्वनाथ मंदिराचे मुख्य शिवलिंग 60 सेमी उंच आणि 90 सेमी परिघाचे आहे. मुख्य मंदिराच्या आजूबाजूला काल-भैरव, कार्तिकेय, विष्णू, गणेश, पार्वती आणि शनी यांची छोटी मंदिरे आहेत. मंदिरात 3 सोन्याचे घुमट आहेत, जे 1839 मध्ये पंजाबचे महाराजा रणजीत सिंह यांनी स्थापित केले होते. मंदिर आणि मशीद यांच्या मध्ये एक विहीर आहे, तिला ज्ञानवापी विहीर म्हणतात. स्कंदपुराणातही ज्ञानवापी विहिरीचा उल्लेख आढळतो. मुघलांच्या आक्रमणावेळी हे शिवलिंग ज्ञानवापी विहिरीत दडले होते असे सांगितले जाते.